IVRP.pl

[Zgred]

Wystartowała !
To jest podróż !
Szkoda tylko, że trzeba będzie czekać aż do lipca 2015 roku.

[macsoc]

ta nazwa mi się nie podoba; był taki film "Event Horizon"...

[Hegemon]

Nieco nie na temat, ale przy tej okazji nasuwa się pytanie: czy potrzebne są nam jeszcze misje załogowe? Są o wiele droższe, nieporównanie mniej efektywne i stwarzają całkiem realne zagrożenie dla życia (Challenger, Columbia). Aż się prosi o jakieś pobieżne choćby porównanie wyników misji załogowch i bezzałogowych. Co osiągnęły te pierwsze? Niemal nic, czego nie mogłyby zrobić sondy automatyczne - no, może poza doświadczalnym stwierdzeniem faktu odwapniania kości w stanie nieważkości . Poza kilkoma misjami programu Apollo człowiek nie opuścił nawet orbity okołoziemskiej. Załogowe podróże na Marsa (o dalszych nie mówiąc) możemy spokojnie zostawić filmowcom. A misje bezzałogowe? Mniej lub bardziej gruntownie zbadano 8 z 9 planet (o ile Pluton jest planetą, a planet jest tylko 9 ), parę komet, planetoid, a czas temu jakiś autograf A. Michnika dotarł na Tytana (szkoda, że akurat ta misja nie była załogowa, chociaż, z drugiej strony, jeszcze bardziej szkoda tego Tytana ). Oczywiście, wiele bezzałogowych misji, zwłaszcza w ostatnich latach, zakończyło się spektakularną klapą, ale w większości przypadków krył się za tym błąd człowieka. A takie Voyagery nadają do tej pory, choć niewiele są młodsze od niżej podpisanego . Pozostaje zatem sondzie New Horizons życzyć dużo zdrowia, szczęścia i sprawnego ogniwa plutonowego.

P.S. New Horizons nie jest tak do końca misją bezzałogową, jako że na jej pokładzie umieszczono urnę z prochami Clyde'a Tombaugha - gościa, który odkrył Plutona. Niech leci w pokoju.

[Zgred]

[Hegemon]

[circ]

Niedawno zostaliśmy poinformowani przez media o znalezieniu dziesiątej planety. Niestety, chyba podziałały tu prawa sezonu ogórkowego. Tak naprawdę, to nie tylko nie wiadomo, czy nowo znaleziony obiekt otrzyma status planety, ale też na nowo rozgorzała dyskusja, czy powinien mieć go Pluton. Być może zamiast dodawać dziesiątą planetę, powinniśmy raczej zastanowić się nad dziewiątą?

A wszystko to dlatego, że nie ma jasnej definicji planety. Samo słowo pochodzi od greckiego "planetes", co oznacza "wędrująca". Czyli w ścisłym znaczeniu, definicja ta oznacza każdy obiekt o zmiennym położeniu na niebie. I rzeczywiście, tak było na początku - na przykład Seneka za planety uznawał również komety. W czasach nowożytnych, aż do momentu opublikowania przez Kopernika "O obrotach ciał niebieskich" za planety uważano siedem obiektów. Były to: Księżyc, Słońce, Merkury, Wenus, Mars, Jowisz i Saturn. Warto podkreślić fakt, że nie ma na tej liście Ziemi. Z kolei w pierwszej połowie dziewiętnastego wieku liczba planet w Układzie Słonecznym wahała się w różnych publikacjach od siedmiu do jedenastu. Było to spowodowane zaliczaniem do grupy planet obiektów obecnie uznawanych za planetoidy. Dopiero masowe odkrywanie tych ciał po 1850 roku, spowodowało kształtowanie się dzisiejszej listy planet.

Pod koniec dziewiętnastego wieku uwagę astronomów przyciągały nieregularności w ruchach Neptuna i Urana. Zachowywały się one inaczej, niż wynikałoby to z przewidywań. Jednym z wytłumaczeń miała być kolejna planeta, znajdująca się za Neptunem. Rozpoczęto poszukiwania, które trwały ćwierć wieku i zaowocowały znalezieniem Plutona. Astronomowie oszacowali jego masę na około 11% masy Ziemi (czyli mniej więcej tyle, ile wynosi masa Marsa) analizując jego rzekomy wpływ na Neptuna i Urana. To właśnie ten błąd w oszacowaniu masy spowodował zakwalifikowanie Plutona do grupy planet. Wszystkim wydawało się, że jest on dużo większy, niż w rzeczywistości i że w pełni zasługuje na to miano.

W 1978 oceniono udało się wreszcie ocenić poprawnie masę Plutona na około 0,2% masy Ziemi. Było to możliwe, dzięki znalezieniu Charona - księżyca Plutona. Masa tego ostatniego okazała się o wiele za mała, by mógł on mieć wpływ na orbity Neptuna i Urana. Co więcej, dzięki sondzie Voyager 1, okazało się, że niedokładność wyznaczenia orbit była spowodowana błędnym oszacowaniem mas tych planet. Plutona znaleziono i oznaczono jako planetę przypadkiem, bo podejrzewano go o coś, czego "nie zrobił". Dziś zaś, wszyscy przyznają, że gdyby Plutona odkryto teraz, nikt by nawet nie myślał o nadaniu mu statusu planety.

Od 1992 roku zaczęto obserwować kolejne, poza Plutonem, obiekty krążące poza orbitą Neptuna. Dowiodło to istnienia przewidywanego przez Gerarda Kuipera pasa (nazwanego na jego cześć Pasem Kuipera) zawierającego ciała niebieskie krążące od około 30 do 50 AU od Słońca, czyli poza orbitą Neptuna. Wiele z nich ma masę bardzo bliską masie Plutona. Czemu więc nazywamy go najmniejszą planetą, a nie największym obiektem Pasa Kuipera?

A właściwie nie "największym obiektem Pasa Kuipera", ale "jednym z największych". Przecież ostatnio znaleziona "dziesiąta planeta" jest trochę większa od Plutona. Możliwe, że takich obiektów, o rozmiarach porównywalnych z rozmiarami Plutona, jest w Pasie Kuipera więcej. Nasuwa się pytanie - czy powinniśmy nadać im wszystkim status planet? O ile zwiększanie liczby planet do dziesięciu wywołało w mediach entuzjazm, to chyba nie należy się go spodziewać, gdyby zwiększyć ich ilość do, powiedzmy dwudziestu.

Michael Brown, jeden z odkrywców 2003 UB313, tak zwanej "dziesiątej planety", uważa, że Pluton powinien być uznany za planetę, niezależnie od jakichkolwiek przesłanek naukowych, gdyż jest to termin kulturowy, a nie czysto astronomiczny. Ten pogląd prowadzi go do prostego wniosku - jego znalezisko, jako większe od Plutona, również powinno otrzymać miano planety. Ten tok rozumowania może być przekonujący, ale zdaje się też mieć pewne znamiona dorabiania teorii do faktów. Szczególnie, że, jak już zostało powiedziane, status komet i Słońca jako planet, też kiedyś był częścią kultury.

Dlatego właśnie potrzeba nam jasnej definicji planety - aby każdy nowo odkryty obiekt można było prosto klasyfikować, zamiast powtarzać jeszcze raz tę samą debatę. Najbardziej popularne sposoby definiowania słowa "planeta", to:

Sposób historyczny:
Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun i Pluton to planety. Nic innego w układzie Słonecznym nie jest planetą. Typowo szkolne podejście, pozwalające na jednoznaczne rozgraniczenie, jednak zupełnie nie mające zastosowania przy określaniu, czy obiekt w innym systemie słonecznym jest planetą.

Zmodyfikowany sposób historyczny:
Każdy obiekt większy od Plutona jest planetą. Pozwala na jednoznaczne określenie, jednak mogłoby się okazać, że pod taką definicję podpada kilkanaście, jeżeli nie kilkadziesiąt obiektów. Poza tym, dlaczego akurat Pluton ma stanowić dolną granicę?

Sposób grawitacyjnego zaokrąglenia:
Każdy obiekt, który ma kształt zbliżony do kuli, dzięki swojemu własnemu polu grawitacyjnemu i krąży bezpośrednio wokół gwiazdy, jest planetą. Ta metoda również oznacza, że wiele nowych obiektów otrzyma status planety. Lecz nie to jest największym jej problemem. Być może to, co wydaje się być intuicyjnym w naszym Układzie Słonecznym, czyli to że planety są kuliste, nie jest już prawdą w innych układach. Co więcej "kulistość" nigdy nie była kryterium przy rozstrzyganiu czy coś jest planetą, więc sięganie po nią teraz, wydaje się dość odważne.

Sposób badania populacji:
Najbardziej zawiły, ale dający najlepsze efekty. Z natury procesu tworzenia się Układu Słonecznego wynika, że można łatwo rozdzielić samotne duże obiekty i populacje mniejszych. Słowo populacja oznacza, że w pewnej odległości od Słońca znajdują się obiekty o masach w pewnym przedziale. Przykładem może być tutaj pas planetoid między Marsem a Jowiszem. W tej definicja za planety uważa się tylko duże samotne obiekty. Pluton nie jest planetą, ale tylko obiektem z Pasa Kuipera.

Michael Brown popierał czwartą metodę, aż do chwili publikacji informacji o znalezieniu 2003 UB313. Wtedy zaczął przychylać się do zmodyfikowanego sposobu historycznego. Warto zauważyć, że daje ona jego znalezisku status planety, a więc jemu jako odkrywcy większy prestiż.

Ponieważ coraz nowocześniejsze teleskopy pozwalają na coraz dokładniejsze obserwacje obiektów z Pasa Kuipera, już niedługo powinniśmy znaleźć tam kolejne ciała niebieskie. Na przykład w ciągu kilku dni lipca tego roku ogłoszono istnienie aż trzech obiektów: jednego wspomnianego już 2003 UB313, o masie porównywalnej z masą Plutona i dwóch o masach o połowę mniejszych (2003 EL61 oraz 2005 FY9). Charakterystyczne, że tylko 2003 UB313 zdobył rozgłos, gdyż był intensywnie reklamowany jako planeta.

Trzeba podkreślić, że nie wszyscy uważają agresywną promocję odkryć astronomicznych za coś złego. Wiele osób sądzi, że tylko w ten sposób uda się uzyskać więcej pieniędzy na badania. Ten tok rozumowania prowadzi do prostego wniosku, że należy utrzymać status Plutona jako planety, gdyż wtedy rządy różnych państw będę bardziej skore do finansowania jego eksploracji.

Definicja planety, gdy zostanie kiedyś stworzona, na pewno nie zadowoli wszystkich. Warto przy tym pamiętać, że naginanie jej tak, by obejmowała Plutona może spowodować, że w naszym Układzie pojawi się bardzo dużo nowych planet. A być może nawet spowoduje to, że obudzimy się w układzie podwójnym planet. Zdarzają się głosy, że skoro Pluton jest planetą, to Księżyc, który jest od niego większy, należałoby uznać za planetę bliźniaczą Ziemi a nie jej satelitę (sic!).

Brak definicji planety prowadzi do akademickich i bezcelowych dyskusji, czy dane ciało jest planetą, czy nie, oraz daje pole do popisu astronomom żądnym sławy i mediom potrzebującym sensacji w sezonie ogórkowym. Gdy dojdą wątpliwości, dotyczące obiektów w innych układach słonecznych, sytuacja będzie się mogła tylko pogorszyć.

Może nie podobać się nam taka, czy inna definicja słowa "planeta". Jednak przy wyborze, powinniśmy kierować się jednoznacznością definicji, a nie jej popularnością. Nie chodzi przecież o sprawienie satysfakcji ludziom, ale o uniknięcie zbędnych dyskusji w przyszłości.

Przy pisaniu newsa korzystałem z ksiazki pt. "Łowcy planet" ["Łowcy planet - w poszukiwaniu nieznanych światów", Ken Croswell, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002].

[Zgred]

[Hegemon]

[Zgred]

Coś się temat zepsuł.
To go chyba naprawi.

[Hegemon]

Co tak cicho? Wszystkich pochłaniają przyziemne problemy? To może news (sprzed trzech tygodni, ale zawsze coś):

Nowa "planeta" jest większa od Plutona: astronomowie z Bonn zmierzyli wielkość nowo odkrytego obiektu w Układzie Słonecznym

Twierdzenia, że Układ Soneczny ma dziesiątą planetę, zyskały wsparcie dzięki odkryciu zespołu kierowanego przez astrofizyków z Bonn, iż ta przypuszczalna planeta, [której odkrycie] ogłoszono latem ubiegłego roku, wstępnie nazwana 2003 UB313, jest większa od Plutona. Mierząc emisję cieplną naukowcy byli wstanie określić średnicę [planety] na około 3000 km - co czyni ją o 700 km większą niż Pluton, a tym samym oznacza, że znaleziono największy obiekt w Układzie Słonecznym od czasu odkrycia Neptuna w 1846 r.

Szerzej pod adresem: http://www.astro.uni-bonn.de/%7Ebertoldi/ub313/

[Hegemon]

Heh, zanosi się na to, że Pluton jednak planetą pozostanie; co więcej "przybędzie" mu towarzystwa:

http://www.astronomia.pl/...dex.php?id=1203

[Zgred]

Najzabawniejsze, że do grona planet awansował by Charon, który był by traktowany jako element układu podwójnego Charon - Pluton.
Ale propozycja tej definicji jest dość logiczna i spójna - mogę to kupić.

[Hegemon]

Szkoda tylko że Księżyc nie jest odrobinę większy, albo nie znajduje się ciut bliżej - w takim wypadku program Apollo awansowałby ex post do kategorii lotów międzyplanetarnych.

A nowa definicja (o ile przejdzie, ale pewnie przejdzie) takoż mi się podoba z uwagi na swój otwarty charakter - bo że w Pasie Kuipera, a tym bardziej poza nim, odkryje się jeszcze coś ciekawego, jest prawie pewne. Nie mówiąc już o tym, że kilka już znanych obiektów ma szanse awansować do rangi planety.

[Zgred]

[Hegemon]

Ot, skleroza! Oczywiście że dalej.

[Hegemon]

A tak bardziej trzymajac się linii wątku: po awansie Ceres (a niewykluczone, że i Westy) wzrosną pewnie szanse na to, że NASA puści w końcu misję Dawn (gdzieś chyba w przyszłym roku miałaby wystartować). Bo jak dotychczas działy się wokół niej same cuda. Nie mniej niż dwa razy była już kasowana i przywracana ponownie.

[Zgred]

Ja najbardziej chciałbym zobaczyć wyniki misji na skalę Cassini-Huygens do Neptuna oraz do Urana.
Niestety nic o takich przedsięwzięciach nie słychać, a biorąc pod uwagę czas niezbędny na przygotowanie misji i czas dolotu, już raczej nie doczekam
Bardziej by mnie to rajcowało chyba niż załogowy lot na Marsa.
Ale Ceres też warto zobaczyć
(o ile znowu tej misji nie skreślą).

[Hegemon]

No tak, skoro lot Cassini na orbitę Saturna trwał 7 lat, na dotarcie do Urana czy Neptuna należałoby czekać zdecydowanie dłużej. Pamiętajmy o dużo słabszej grawitacji tych planet - nie można przesadzać z prędkością, bo potem nasza sonda nie będzie w stanie wejść na orbitę wokół którejś z nich.

Kto wie, czy nie jedynym sensownym wyjściem przy obecnym (no, nie do końca) poziomie techniki byłoby działanie "na chama", tj. wysłanie przy pomocy ciężkiej rakiety nośnej (w rodzaju proponowanego przez NASA Aresa V) sondy z podczepionym stopniem służącym do wytracenia prędkości przed dotarciem do celu. Tyle że po pierwsze kosztowałoby to krocie, po drugie nie jest pewne, czy z Aresów wyjdzie coś więcej, niż tylko ładnie wygladający na papierze projekt, po trzecie wreszcie, nie wiadomo, jaki byłby ów stopień hamujący. Centaur się nie nadaje (ciekłego wodoru nie da się składować zbyt długo), IUS bodajże wyszedł już z produkcji i nigdy nie był zbyt pewny. Najlepsze byłoby coś na hydrazynę i czterotlenek azotu, jak drugi stopień Delty II (ew. z dodatkowymi zbiornikami). Ale i w takiej konfiguracji lot trwałby raczej dość długo.

[Zgred]

Ha !
Bo dochodzimy do granicy użyteczności rakietowych silników chemicznych.
Niestety wraz z przyhamowaniem rozwoju astronautyki w ostatnich dekadach XX wieku, drastycznemy spowolnieniu uległy prace nad silnikami jonowymi i plazmowymi. Gdyby nie to były już szansa na posiadanie napędu radykalnie skracającego czas misji międzyplanetarnych.

[Hegemon]

Adyć, wróble ćwierkają, że nie tylko nie będzie dwunastu planet, ale nawet dziewięciu (przynajmniej tych "normalnych"). Innymi słowy, zanosi się na degradację Plutona do statusu "planety karłowatej". Szkoda byłoby.

[Zgred]

Zobaczymy, ja trzymam kciuki za Plutona et consortes.

[Hegemon]

No i klops. Trzeba będzie jakiś protest uskutecznić.

[Zgred]

Kompletnie bezsensowna ta klasyfikacja.
Planeta karłowata nie jest planetą - co ci astronomowie mieli z logiki na studiach ?
No cuż, takie są efekty demokracji.

[Akiko]

Jak sie jednym duszkiem nie wyrecytowalo:Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun....Pluton to lufa byla.
Ot ...dzis nie tylko latwiej zdobyc mature ale "recytacja" latwiesza gdyz jest ich mniej.

[Hegemon]

Ciekawe co będzie, gdy za orbitą Neptuna odkryją coś naprawdę sporego, np. wielkości Marsa. Też "karłowata planeta"? Może by tak jeszcze Merkurego zdegradować (orbitę ma nietypową jak na planetę - mimośród niewiele mniejszy, niż w przypadku Plutona, kąt nachylenia do płaszczyzny ekliptyki też spory; no i te efekty relatywistyczne). Zły jestem.

[Zgred]

Zrobiłem krótki przegląd i wychodzi mi, że nie ma planet typowych.
Może w ogóle zlikwidować taką kategorię astronomiczną ?

[Zgred]

Jaja jak berety.
Zgodnie z niektórymi opiniami: Jowisz, Mars, Neptun i sama Ziemia nie spełniają warunku na podstawie którego zdegradowano Plutona
"has not cleared the neighborhood around its orbit, and is not a satellite."
Planety te posiadają liczne asteroidy w sąsiedztwie.
Tak to nauka przegrała z ideologią, by dowalić Amerykanom usunięto Pluton z listy planet.
Pluton był jedyną planetą odkrytą przez Amerykanina, a Amerykanom zależało na utrzymaniu jego statusu jako planety

[MS]

[Hegemon]

Niektóre planetoidy docierają bliżej Słońca niż Merkury (nie mówiąc już o kometach, z których wiele ląduje sobie na Słońcu). Z kolei w przestrzeni pomiędzy Jowiszem i Neptunem krążą tzw. centaury. Wniosek jest oczywisty: w myśl nowej definicji Układzie Słonecznym nie ma planet. Racja Zgredku.

[Trapp]

tak trochę w temacie